۱۳ آذر، روز جهانی یوزپلنگ
(1).jpg)
۴ دسامبر (۱۳ آذر) «روز جهانی یوزپلنگ»، نام گرفته است؛ گونه ای که در خطر جدی انقراض است. یوزپلنگ (چیتا) سریع‌ترین حیوان خشکیزی کره‌ی زمین، برای مبارزه با خطر انقراض خود، به کمک همه ی مردم جهان نیاز دارد. بنابر گزارش‌های «مؤسسه حفاظت از یوزپلنگان» (CCF)، اکنون این گونه‌ی آسیب‌پذیر، تنها در ۹ درصد از دامنه‌ی زیستی خود در طول تاریخ، باقی مانده است.
یوزپلنگ در قاره‌ی آسیا نیز، مانند تمام کره ی زمین، با خطر بزرگی روبه‌روست؛ به طوری که تنها 30 قلاده از آن، باقی مانده است که همگی در ایران هستند که همین امر باعث شده، تا یوزپلنگ آسیایی به یوزپلنگ ایرانی نیز معروف شود.
در گذشته، قلمرو این گربه‌سان در آفریقا و آسیا بوده است. در آفریقا، در سراسر قاره و در آسیا، از شبه‌جزیره‌ی عربستان تا شرق هند. در حال حاضر، کم‌تر از ۷0۰۰ یوزپلنگ در سراسر کره‌ی زمین باقی مانده است که این آمار، پرده‌ی تاریکی بر آینده‌ی این گونه‌ی ارزشمند می‌افکند. «اتحادیه جهانی حفاظت از محیط زیست» (IUCN) نیز، در فهرست خطر انقراض خود، یوزپلنگ را گونه‌ای آسیب‌پذیر نامیده است.
با وجود این اعلام خطرها، با گذشت زمان و با سنجش آمارها، بازهم با کاهش چشم‌گیر شمار این جانور روبه‌رو هستیم، به همین دلیل، آفریقا و آسیا باید همه کوشش خود را برای حفاظت از این گونه به کار بگیرند.
یکی از مسائلی که لازم است روی آن کار شود، فرهنگ برخورد با این گونه ی جانوری است. به طور مثال، مزرعه‌داران بسیاری یوزپلنگ‌ها را به بهانه‌ی نزدیک شدن به دام‌ها و یا شکار آنها، می‌کُشند. در حالی که آسیب وارده بر دام‌های اهلی، به نسبت کاهش شمار یوزپلنگ‌ها در سراسر جهان، اهمیّت بسیار کم‌تری دارد.
.jpg)
علاوه بر این، یوزپلنگ‌های فراوانی به دلیل شکارهای غیرقانونی و بهره‌وری‌های بی‌رویه از زمین برای کشاورزی و مصارف دیگر، قربانی می‌شوند. قربانی مسائلی که انسان در شکل گیری آنها، نقش پررنگی داشته است.
شکار این جانور در بخش‌هایی از قاره آفریقا برای استفاده از پوست آن در صنعت، ناسازگاری فعالیت‌های انسان با طبیعت، تجارت غیرقانونی یوزپلنگ و مرگ این جانور هنگام این جابجایی های غیرقانونی، از دیگر عللِ در خطر بودن نسل این گونه‌ی جذاب و سریع است.
افزایش سرعت از بین رفتن یوزپلنگ‌ها، واکنش‌های سنجیده و ویژه‌ای می‌خواهد. خوشبختانه در چند سال گذشته، در ایران و آفریقا، برای این گونه‌ی جانوری، زیستگاه‌های حفاظت شده‌ای، در نظر گرفته شده است. با این همه، درصد چشم‌گیری از این گونه در زیستگاه‌های آزاد و حفاظت نشده زندگی می‌کند.
بنابراین، با افزایش آگاهی جهانیان باید همه‌ی چشم‌ها و گوش‌ها به بحران انقراض این گونه باز شود و خطر انقراض آن جدی گرفته شود.
در روز جهانی یوزپلنگ، آشنایی کودکان و نوجوانان با این گونه‌ی بی‌همتا و در خطر انقراض، می تواند حس همدردی آنان را برانگیزد و آنها را نسبت به زیست‌بوم پیرامون‌شان حساس‌تر کند.
برخی از ویژگی های جالب یوزپلنگ
ایران کم‌تر از 3۰ یوزپلنگ از شمار کلّ یوزپلنگ‌های جهان را در خود جای داده است، که با اشاره به برخی از ویژگی‌های جالب این گونه، کودکان و نوجوانان را به شناخت بهتر و بیشتر یوزپلنگ می‌توان تشویق کرد. در ادامه، برخی نکات جالب مربوط به این گونه ی زیبا، بیان شده است:
- یوزپلنگ تندروترین حیوان خشکیزی جهان است. شتاب دویدن او با سرعت حرکت یک خودرو، در بزرگ‌راه برابر است.
- از گوشه‌ی داخلی چشم یوزپلنگ تا انتهای گوشه‌ی لبش، خط سیاهی به نام «خط اشک» نقش بسته است. این خط سیاه در طول روز و در هنگام شکار، از چشمان این جانور، در برابر تابش شدید نور خورشید محفاظت می‌کند و به آنها کمک می‌کند تا بر روی شکار خود متمرکز بمانند.
- سراسر بدن پشمی یوزپلنگ از لکه‌های سیاه پوشیده شده است. جالب است بدانید که این لکه‌های سیاه علاوه بر روی پشم یوزپلنگ، روی پوست این حیوان نیز وجود دارند. در واقع لکه‌های سیاهِ پشم او، بر روی لکه‌های سیاه پوستش می‌روید.
- دُم یوزپلنگ بلند و عضلانی است و برای او مانند یک سکان هدایت‌گر است تا بتواند، تعادل خود را هنگام دویدن با شتاب بالا، حفظ کند.
- بدن توله یوزپلنگ‌ها را یک پوشش محافظی از پشت گردن تا ابتدای دُم پوشانده است. این پوشش به آنها اجازه می‌دهد تا به‌آسانی در میان بوته‌های بلند حرکت کنند و از نگاه شیرها و کفتارها دور بمانند.
- یوزپلنگ ماده‌ی ایرانی، در هربار زایمان خود، یک تا سه توله به‌دنیا می‌آورد. این توله‌ها بسیار آسیب‌پذیرند، و فراهم کردن محیط مناسب برای حفاظت از آنها، بسیار اهمیّت دارد. البته شمار توله‌های یوزپلنگ آفریقایی در هربار زایمان، دو تا هشت توله است.
اقدامات نیکران موتور در راستای حمایت از یوز ایرانی
شرکت نیکران موتور، در راستای مسئولیت اجتماعی خود و حفظ محیط زیست، با امضای تفاهم نامه ای، حمایت رسمی یوز ایرانی را به عهده گرفته و تمام توان خود را برای حفظ این گونه ی ارزشمند، به کار گرفته است. نیکران موتور، امیدوار است بتواند به بهبود شرایط محیط زیستی کشور و به ویژه یوز ایرانی، کمک کرده و از انقراض کامل آن، جلوگیری کند.